توضیحات

جهت دانلود فایل پی دی اف خلاصه کتاب، بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

M550_Abstract

پيشگفتار

از میان جامعه شناسان معاصر پیربوردیو (۱۹۸۵) برای اولین بار واژه سرمایه فرهنگی را به عنوان عاملی موثر بر پیشرفت تحصیلی و شغلی افراد مطرح کرد. بنا به عقیده وی، سرمایه فرهنگی به عنوان یک عامل، زمینه نابرابری‌هایی را فراهم می‌کند که به پاداش‌های آکادمیک متفاوت برمی‌گردد و در بازگشت به واسطه فرآیند ابقاء و مشروعیت آن، به پاداش‌های اقتصادی و اجتماعی نابرابر منجر می‌شود (۱۹۹۰٫۲۷۰ katsillis & rubinson,). بوردیو از این رهگذر باز تولید فرهنگی را نیز مطرح می‌کند از طرف دیگر جیمزکلمن (۱۹۸۰) نیز برای اولین بار واژه سرمایه اجتماعی را همراه با مفاهیم مختلف مرتبط با آن تحقیقات آموزشی به کار گرفت. بزعم وی سرمایه اجتماعی باید با کارکردش تعریف شود و سرمایه اجتماعی شیء واحد نیست بلکه انواع چیزهای گوناگون است که دو ویژگی مشترک دارند. همه آنها شامل جنبه‌ای از یک ساخت اجتماعی هستند و کنش‌های معین افرادی را در درون ساختار هستند تسهیل می‌کنند (کلمن، ۱۹۸۸).

از نظر بوردیو تشابهات در سبک زندگی سبب عادات خاص در زندگانی می‌شود که در عین عملی بودن، پویا و فعال نیز می‌باشد. بر اساس مشاهدات علمی، نیازهای فرهنگی نتیجه و تولید تربیت و تحصیلات می‌باشند. اعمال و ترجیحات فرهنگی با سطوح تحصیلی و منشاء اجتماعی، دارای پیوندی تنگاتنگ می‌باشند. وزن زمینه‌ها و پیشینه‌های خانوادگی و تحصیلات رسمی که تأثیر آن بستگی زیادی به منشاء اجتماعی دارد، همراه با میزان مشروعیت بخشی سیستم آموزشی بر اعمال فرهنگی پایگاه بالاتر تعیین می‌گردد و در صورت کنترل سایر موارد، تأثیر منشاء اجتماعی در فرهنگ برتر، بیشتر می‌باشد (lbid:30).

به نظر بوردیو، سرمایه فرهنگی به سه شکل وجود دارد.

سرمایه بدنی و فردی: این سرمایه با کوشش، تجربه و استعداد فرد حاصل شده و با دارنده آن از بین می‌رود نمی‌توان آن را به دیگری واگذار کرد، مانند حافظه، مهارت‌های تجربی و رفتاری.

سرمایه عینی فرهنگی: مجموعه میراث‌های فرهنگی مانند شاهکارهای هنری، تکنولوژی ماشینی و قوانین علمی که به صورت کتب، اسناد و اشیاء در تملک اختصاصی افراد و خانواده‌هاست. این سرمایه، قابل انتقال به دیگران است این مالکیت انحصاری، به علت مجاورت و سهولت دسترسی و امکانات جانبی، تأثیر تربیتی و آموزشی بر روی مالکین آن سرمایه دارد.

سرمایه نهادی و ضابطه‌ای: این سرمایه فرهنگی به کمک ضوابط اجتماعی و به دست آوردن عناوین برای افراد، کسب موقعیت می‌کند مانند مدرک تحصیلی و تصدیق حرفه کار و کار این سرمایه نیز قابل انتقال و واگذاری نیست و به دست آوردن آن برای افراد بستگی به شرایط معینی دارد (روح الامینی، ۳۴:۱۳۶۵).

همچنین سرمایه فرهنگی یا توجه به نظر بوردیو در برگیرنده تمایلات پایدار فرد است که در خلال اجتماعی شدن در فرد انباشته می‌شود. کالاها، مهارت‌ها و انواع دانش مشروع، از سرمایه‌های فرهنگی هستند. بوردیو تحصیلات را نمودی از سرمایه فرهنگی می‌دانست. سرمایه فرهنگی نقش بسیار عمده‌ای در اندیشه بوردیو ایفا می‌کند، جامعه شناسی مصرف و سبک زندگی بر همین سرمایه استوار است (فاضلی، ۳۷:۱۳۸۲).

در تعریف دیگر ریترز (۱۹۹۸) سرمایه فرهنگی را مجموعه نمادها، عادات واره‌ها، منش‌ها، شیوه‌های زبانی، مدارک تحصیلی و آموزشی، ذوق و سلیقه‌ها و شیوه‌های زندگی که به طور غیر رسمی، بین افراد انسانی معمول و شایع است تعریف می‌کند کالینز سرمایه فرهنگی را شامل منابعی چون مکالمات از پیش اندوخته و در حافظه، شیوه زبانی، انواع خاص و دانش و مهارت، حق ویژه تصمیم‌گیری و حق دریافت احترام می‌داند (ریترز. ۷۲۵:۱۳۷۹).

به اعتقاد صاحب­نظران توسعه، سرمایه فرهنگی خود شاخصی از توسعه­ی فرهنگی می­باشد. با توجه به اهمیت تأمین سرمایه فرهنگی لازم است که سیاست­گذاران فرهنگی شناخت کاملی از این سرمایه و برآوردی از رشد آن در اختیار داشته باشند و چگونگی تحولات آن را بدانند و منابع را برای تأمین این نیاز به گونه­ای متناسب تخصیص دهند. عاملان اجتماعی در بعد اول بر اساس میزان کلی سرمایه‌ای که شکل‌های متفاوت آن دارا هستند و در بعد دوم بر اساس ساختار سرمایه­شان یعنی بر اساس وزن نسبی هر یک از انواع مختلف سرمایه اقتصادی و فرهنگی که به صورت جداگانه دارا هستند، توزیع می­شوند. مسأله مورد نظر از آن جهت حائز اهمیت است که نابرابری شدید در توزیع سرمایه فرهنگی می­تواند پیامدهای نامطلوب ذیل را برای جامعه به دنبال داشته باشد؛ محرومیت اکثر اعضای جامعه در دسترسی به منابع معرفتی، محدود شدن امکان بسط خردگرایی تعمیم یافته در عرصه­های مختلف زندگی، نزول سطح مشارکت همگانی مؤثر در تولیدات و خلاقیت­های علمی و فرهنگی، محدودیت در گردش اطلاعات و جذب دانش­های نوین و کاهش ارزش تغییر در جامعه. در چنین شرایطی تغییرپذیری در جامعه کاهش می­یابد و تغییرات اجتماعی کند و ناعقلانی می­شود و اکثریت افراد جامعه نقش پیرو را بازی می­کنند.

کتاب حاضر با هدف آشنایی خوانندگان با مباحث مرتبط با فرهنگ و آموزش‌های فرهنگی در جامعه­ی معاصر، طی پنج فصل به شرح زیر تدوین و تنظیم شده است:

فصل اول به فرهنگ و جایگاه فرهنگ در جامعه اختصاص دارد.

فصل دوم پیرامون سرمايه فرهنگي نگاشته شده است.

در فصل سوم پیرامون کارکردهای سرمایه فرهنگی، مطالبی ارائه شده است.

فصل چهارم به جمع بندی اختصاص دارد.