توضیحات

جهت دانلود فایل پی دی اف خلاصه کتاب، بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

M329_Abstract

سخن مولف

منت خدای را عزوجل که این توفیق را عنایت فرمود که دغدغه‌ای را که مدت‌ها ذهن مرا به خود مشغول می‌داشت و آن هم اقدامی هر چند ابتدایی در زمینه تدوین مطالبی در رابطه با روابط عمومی اسلامی بود محقق گردید زیرا اگرچه به اهمیت روزافزون بحث ارتباطات همه جانبه در جامعه اسلامی و از جمله نقش تعیین‌کننده روابط عمومی در پیشبرد این ارتباطات و نیز تاکید بر منزلت انسانی از طریق احترام به انسان‌ها در قالب کارکردهای روابط عمومی ضرورت نوشتن کتابی در این زمینه احساس می‌شد و کتاب حاضر تلاشي در جهت پاسخگويي به اين نياز است.

بدیهی است که اثر حاضر عاری از اشکال و ایراد نبوده و به عنوان یکی از کارهای اولیه در این خصوص طبعاً دارای ایراداتی است که امید است فرهیختگان و متخصصان ارجمند در علوم اجتماعی و دینی در رفع نواقص و ایرادات مذکور بذل مساعی نموده و از نقدهای حکیمانه و لطف و عنایت خود این حقیر را محروم نفرمایند.

نکته قابل ذکر آنکه در دی‌ماه ۱۳۹۱حجت الاسلام و المسلمین آقای غفوری پس از سال‌ها که به شکل حق‌التدریس در گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی علامه طباطبایی همکاری می‌کرد قرار شد که به شکل عضو دائم همکاریشان را ادامه دهند و ایشان هم دغدغه مشترکی با مؤلف داشتند که در زمینه روابط عمومی اسلامی اقدامی صورت گیرد.

لذا اینجانب با تهیه چارچوب و محورهای کلی از تعاریف، اهداف و کارکردهای روابط عمومی عرفی به ایشان پیشنهاد نمودم که با توجه به این چارچوب شما به تهیه منابع اسلامی و قرآنی و متکی بر آیات و روایات اقدام نمایید و در اختیار اینجانب قرار دهید تا نسبت به تدوین کتاب «روابط عمومی اسلامی» اقدام مشترکی صورت گیرد.

ایشان هم پس از یک ماه مطالب و منابعی از قرآن کریم، نهج البلاغه و احادیث منقول از ائمه اطهار همراه پیشگفتاری تهیه نموده و به شکل غیرحضوری در اختیار اینجانب قرار دادند.

اما هنوزکمتر از یکماه از همکاری تمام وقت ایشان با گروه ارتباطات نگذشته بود که متأسفانه در خبری غیرمنتظره مطلع شدیم که ایشان در ایام نوروز ۱۳۹۲ پس از برگشت از کوه دچار سکته قلبی شده و دار فانی را وداع کردند که این خبر در میان ناباوری همگان منتشر و سبب تأسف عمیق اینجانب گردید و خود را متعهد دانستم که کار تدوین کتاب «روابط عمومی اسلامی» را با جدیت بيشتري پیگیری کنم و پیشگفتار تهیه شده توسط آن مرحوم و منابع و مآخذ اسلامی آماده شده که در حدود ۱۰صفحه و با تکمیل منابع و مآخذ بود، مبنای طراحی کتاب حاضر قرار گرفت و بدین وسیله برای ایشان علو درجات وغفران الهی و آمرزش از درگاه احدیت آرزو می‌نمایم و یاد و خاطره ایشان را گرامی می‌دارم.

هدف از تاليف كتاب حاضر همانطوري كه اشاره شد پاسخ به نياز و كمبودي بود كه احساس مي‌شد زيرا به رغم وجود كتاب‌ها و منابع مختلف كه خوشبختانه در سال‌هاي اخير در زمينه روابط عمومي تاليف و ترجمه گرديد است و سبب غناي بيشتر اين دانش جديد شده است.

د رخصوص تاليف كتاب روابط عمومي اسلامي كار جدي يا بهتر است گفته شود به طور كلي كاري انجام نشده است و ضرورت ايجاب مي‌كرد كه كتاب روابط عمومي اسلامي در كنار ساير منابع دوره كارشناسي روابط عمومي به منظور آشنايي دانشجويان اين رشته به طور اخص و ساير گرايش‌هاي ارتباطات مانند روزنامه‌نگاري و مطالعات ارتباطي و علوم ارتباطات به طور اعم مطالبي درخصوص روابط عمومي اسلامي درقالب كتابي درسي تدوين و تاليف گردد. تا از اين رهگذر ارتباط نزديك و تنگانگي كه بين برخي از كاركردها و محتواي روابط عمومي باتوصيه‌ها و رهنمودهايي كه در آيات و روايات و آموزه‌هاي دين مبين اسلام در جهت بهبود روابط انسان‌ها و نقش ارتباطات صحيح در راستاي همدلي و اخوت و همكاري بين آحاد مردم وجود دارد.

طبعا مخاطب اصلي كتاب حاضر دانشجويان روابط عمومي هستند كه در مقاطع مختلف به تحصيل و دانش‌اندوزي دراين خصوص مي‌پردازند درعين حال سعي شده است كه با خودداري از طرح موضوعات پيچيده و استفاده از كلمات و واژه‌هاي تخصصي براي ساير افراد و گروه‌هايي علاقه‌مند به روابط عمومي و ارزش‌هاي متعالي اسلامي هستند نيز قابل استفاده باشد. قبل از آنكه به محتوا و سرفصل‌هاي كتاب حاضر اشاره شود توضيح نكته‌اي درمورد ديدگاه‌هاي مختلف در مورد علم ديني لازم است تا معلوم شود رويكرد مولف در مورد علم ديني و از جمله روابط عمومي به عنوان يك علم معاصر و در نهايت روابط عمومي اسلامي چیست؟

شايد طرح اين مطلب به رفع بخشي از ابهامات احتمالي كه در مورد مفهوم روابط عمومي اسلامي وجود دارد، كمك كند.

سالهاست كه نزاع علم ودين يا مدرنيته و اسلام و نوع رابطه ميان آن دو توجه متفكران اسلامي و سكولار را در ايران و جهان اسلام و غرب به خود جلب كرده است.

درجهان غرب بعد از دوره رنسانس اين مباحث به چالش جدي تبديل شد و مورد توجه انديشمندان قرار گرفت. عده‌اي با جدا انگاري علم از دين ادعاكردند كه هركدام حوزه مستقل دارد به گونه‌اي كه كار دين را تنها در امر هدايت مي‌دانستند و كار علم را در تبيين و كشف رابطه‌ها پنداشته‌اند «ايان باربور» در كتاب علم و دين مي‌نويسد: «دو مكتب فكري غالب بر اين نكته تاكيد دارد كه دين روش‌هاي خاص خود را دارد كه به كلي با رويه‌هاي علمي فرق دارد.»

اين دغدغه درجهان اسلام به گونه‌اي ديگر توجه انديشمندان اسلامي را به خود جلب كرده است. عده‌اي همچون پروفسور نقيب العطاس، دكتر اسماعيل فاروقي، دكتر سيد حسين نصر، آيت الله جوادي آملي، دكتر گلشني، حجت الاسلام والمسلمين سيد منيرالدين حسيني و دكتر خسرو باقري، علم ديني را قبول داشته و اسلامي ‌شدن دانشگاه‌ها را پذيرفته‌اند و گروهي از روشنفكران سكولار منكر علم ديني شدند و براي علم و دين دو حوزه مستقل مطرح كردند.

آيت الله جوادي آملي در كتاب‌هاي مختلف همچون منزلت عقل در هندسه معرفت ديني، شريعت در آيينه معرفت، دين‌شناسي، انتظار بشر از دين نسبت به دين و دنيا و در كتاب‌هاي تفسيري مانند تسنيم، نگاه مبتني بر علم ديني دارند.

ايشان در بحث علم ديني اشاره مي‌كنند: گوينده‌اي در يك نشست علمي در كشور مالزي، كلام خود را درباره اسلامي‌شدن علوم با اين طعنه آغاز مي‌كند:

آيا دوچرخه اسلامي و غيراسلامي داريم؟ سپس پرسش طنزآلود خود را نسبت به دوچرخه سواري اسلامي و غيراسلامي تكرار كرد و آنگاه مسلمان بودن يا كافر بودن دوچرخه سوار را معقول دانست!

ايشان اين بيان طنزآميز آن است كه اولاً دوچرخه و ديگر امور صناعي كه از تركيب صناعي چند امر حاصل مي‌شود به دليل اينكه مركب حقيقي نيستند وجود حقيقي ندارند و مونتاژ طبيعت است و بحث بايد بر روي طبيعت مستقر شود، يعني پرسش بايد متوجه زمين، آسمان و ديگر امر طبيعي شود.

پرسش از اين كه آيا زمين ديني يا غيرديني است يك پرسش فلسفي است و پاسخ اين سوال بر عهده علوم جزيي نيست بلكه برعهده متافيزيك و بر عهده فلسفه است.

فلسفه، دانشي جهان‌بين است و در حد ذات خودديني و يا غيرديني نيست، لابشرط مقسمي است، فلسفه عهده‌دار شناخت جهان است اگر در شناخت خود به الحاد و شكاكيت رسيد، ديني بودن علم را برنمي‌تابد و اگر به توحيد برسد همه عالم را مخلوق حق مي‌بيند و در اين حال عالم به دليل اين كه مخلوق حق تعالي است ديني است و هم علم كه به شناخت خلقت خداوند سبحان و كار او مي‌پردازد ديني است.

در نگاه توحيدي طبيعت كتاب تكوين الهي است، همان گونه كه قرآن كتاب تدوين اوست و در اين صورت علم به طبيعت نظير علم به قرآن علم به كتاب الهي است. با اين تفاوت كه يكي از دو كتاب تكوين و ديگري كتاب تدوين را مطالعه مي‌كنند هر دو تفسير الهي هستند. در شناخت قرآن ازگفته خداوند سخن به ميان مي‌آيد و در شناخت طبيعت درباره كار و فعل خداوند بحث مي‌شود. عبارت مفسر قرآن اين است كه خداوند چنين گفت. عبارت مفسر طبيعت اين است كه خداوند چنان كرد پس به بركت فلسفه الهي هم طبيعت ديني است و هم علم به طبيعت علم ديني است.

رويكردهاي متفاوتي درباره چگونگي تحقق علم ديني وجود دارد، به عنوان مثال دكتر گلشني معتقد است: «داشتن رويكردي خداباورانه جهت تفسير دستاوردهاي علمي براي ديني ناميدن علم كافي قلمداد شده است».اما دكتر نقيب العطاس ديدگاه تهذيبي دارد و معتقد است براي تحقق علم ديني بايد گزاره‌هاي ضد ديني را از علوم كنار گذاشت.

آيت الله جوادي آملي نظريه حداكثري را پذيرفته‌اند، بر اساس اين ديدگاه همه علوم اسلامي است و علوم غير اسلامي وجود ندارد. اسلام به دليل برخورداري از ابزارهاي معرفتي (همان عقل و وحي) مي‌تواند در تمام رشته‌هاي علوم تجربي و انساني ايده و نظر بدهد و با روش‌هايي كه براي كشف معرفت ابراز مي‌كند باعث شكل‌گيري علم جديد و يا تكامل علوم انساني تجربي، قوانين و مقررات و علوم و حياتي را شامل مي‌شود.

آيت الله جوادي آملي در پاسخ به اين سوال به پيش فرض‌هاي زير استناد مي‌كنند:

۱- حضور عقل در هندسه معرفت ديني

۲- نگاه تداخلي به رابطه علم و دين، با توجه به اين مباني، علم ديني سه مرحله را پشت سر مي‌گذارد:

الف- قراردادن عقل در مجموعه معرفت ديني

ب- تنفيذ و امضاي قراردادهاي عقلاني

ج- تبيين كليات بسياري ازعلوم يا دليل نقل

بنابراين نگارنده نيز با استناد به ديدگاه آيت اله جوادي آملي و با چنين رويكردي به روابط عمومي اسلامي مي‌پردازد.

كتاب حاضر در شش فصل پيش‌بيني شده و به بررسي موضوعات مختلف روابط عمومي اسلامي پرداخته است.

در فصل اول به تعاريف مختلف روابط عمومي و روابط عمومي اسلامي از ديدگاه صاحبنظران پرداخته است. در فصل دوم به بحث مخاطب‎شناسي پرداخته و مباحث شناخت سليقه رسانه‌اي مخاطب، به تركيب‌بندي مخاطبان در روابط عمومي عرفي و تنوع مخاطبان اشاره شده است. در فصل سوم ادامه بحث مخاطب‌شناسي، به روابط ارتباط‌گران و مخاطبان و تشويق مخاطبان براي مشاركت و انواع ارتباطات و نحوه برقراري آن اشاره شده است. در فصل چهارم به شرح تكنيك‌هاي مختلف تبليغاتي و روابط عمومي به تفكيك در روابط عمومي عرفي و اسلامي و تعامل انسان با همنوعان (صله رحم ارتباط با خويشاوندان)پرداخته است. در فصل پنجم به مكانيسم و شيوه‌هاي اقناع مخاطبان در ابعاد مختلف و نيز نحوه برنامه‌ريزي مطلوب به منظور كارايي بيشتر روابط عمومي اشاره گرديده است و سرانجام درفصل ششم مقوله اخلاق حرفه‌اي در روابط عمومي عرفي و اسلامي با توجه به ارزشمندي آن در ديدگاه‌هاي مختلف و اهميت آن براي نهادها و سازمان‌ها از جمله منشور اخلاقي روابط عمومي اعم از عرفي يا اسلامي مورد بحث و گفتگو قرارگرفته است.

با توجه به استفاده از روش تطبيقي و تفسير متن در مطالعه حاضر سعي شده است پنج مقوله زير به شكل مقايسه‌اي در روابط عمومي عرفي و روابط عمومي اسلامي مورد مقايسه بررسي قرار گيرد:

۱- چيستي روابط عمومي عرفي و اسلامي

۲- مخاطب‌شناسي و اهميت آن و نحوه اثرگذاري بر مخاطب

۳- تكنيك‌هاي روابط عمومي و تبليغات عرفي و اسلامي

۴- ارتباطات اقناعي

۵- اخلاق حرفه‌اي، ديدگاه‌هاي مختلف صاحبنظران در مورد اخلاق حرفه‌اي در روابط عمومي عرفي و اسلامي

مبناي اين مقايسه تطبيقي طبعا سازوكار روابط عمومي عرفي بوده است. زيرا روابط عمومي يك نهاد مدرن و منبعث از نياز سازمان‌هاي مدرن جامعه غربي است و طبعاً نمي‌تواند در جامعه صدر اسلام ۱۴۰۰ سال پيش سوابق مدوني داشته باشد و آنچه در اين مقايسه مورد تاكيد بوده است محتوا، مفاهيم، ارزش‌هاي نظري و عملي اين دو گروه از روابط عمومي (عرفي – اسلامي) بوده است تا فرمت و سازمان و تشكيلات، و اينكه چه مشابهت‌هايي بين محتواي اين دو روابط عمومي كه در واقع مبنای ارتباطات در سازمان‌ها و بخش‌هاي مختلف جامعه است وجود دارد.

با توجه به آنكه يكي از محورهاي مورد بحث دركتاب تكنيك‌هاي روابط عمومي و تبليغات بوده است و مبناي مقايسه نيز روابط عمومي عرفي است لاجرم در بخشي از كتاب از يافته‌هاي كتاب تكنيك‌هاي روابط عمومي عرفي متناسب با حجم محتواي اين محور و با ذكر منبع استفاده شده است.

همانطوري كه در ابتداي مقدمه در زمينه ضرورت تاليف كتابي در رابطه با روابط عمومي اسلامي اشاره شده، در مطالعات اوليه در مورد منابع داخلي و خارجي اسلامي متاسفانه در اين خصوص نه در ايران و نه در ساير كشورهاي اسلامي منبعي وجود نداشت اما پس از تدوين كتاب حاضر و ارسال آن جهت ارزيابي و مراحل چاپ، دو منبع جديد در سال ۱۳۹۳ در اين خصوص اضافه شد كه يكي از آنها پايان‌نامه كارشناسي ارشد آقاي علی اکبر شيراني در دانشكده ارتباطات و هنر سوره با عنوان روابط عمومي اسلامي بود كه نگارنده به عنوان استاد راهنما و آقاي دكتر سيد رضا نقيب السادات به عنوان استاد مشاورآن، با آن همكاري داشته‌ايم و مورد دوم كتاب روابط عمومي اسلامي است كه حاصل جمع‌آوري و تدوين ۲۱ مقاله‌اي بود كه در نخستين كنگره جهاني كارگزاران مسلمان روابط عمومي ارائه شد و آقايان مهدي باقريان و دكتر حسن بشير به عنوان روابط عمومي اسلامي اين مجموعه را در سال ۱۳۹۳ به چاپ رساندند.