توضیحات

جهت دانلود فایل پی دی اف خلاصه کتاب، بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

M241_Abstract

پیشگفتار

مارتین هیدگر(۱۹۷۶-۱۸۸۹)، فیلسوف اگزیستانسیالیست معروف و متفکر بزرگ آلمانی است در ۲۶ سپتامبر ۱۸۸۹ به دنیا آمد. مهم‌ترین اثر او، کتاب وجود و زمان است. هیدگر کتاب خود را، با پرسشی شروع می­کند و با همان پرسش، کتاب را تمام می­کند. پرسش کلیدی هیدگر این است که: “حقیقت وجود چیست؟”. که از آن مى­توان به عنوان متن اصلى و محورى اگزیستانسیالیسم یاد کرد، تماماً حول مفهوم وجود، چیستى و چگونگى آن شکل گرفته است. به طور کلى دغدغه اصلى هیدگر در این کتاب پرداختن به مفهوم “وجود” است. اگر این کتاب را به دو بخش تقسیم کنیم بخش اول به بحث از وجود و بخش دوم به بیان طبیعت ذاتاً زمانمند این وجود اختصاص دارد. در واقع، هیدگر در تحلیل هر مسئلۀ فلسفی، معمولاً ریشه‌های تاریخی آن را نیز بررسی می‌کند. از نظر او، تاریخ، بخشی از وجود و پرداختن به موجود است؛ او بیان می‌کند که اگر به سرچشمه‌های اندیشه رجوع کنیم، مردان بزرگی همچون– افلاطون، ارسطو و برخی فلاسفۀ پیشاسقراطی- را خواهیم دید که به بحث وجود، کاملاً التفات دارند و وجود برای آن‌ها یک راز است.­ البته، وی سراسر عمر خود را وقف پرسش از هستی کرد. در حقیقت جرقۀ آغازین اندیشۀ او به دوران نوجوانی­اش باز می­گردد هنگامی که به طور تصادفی با کتاب برنتانو تحت عنوان “معانی متعدد وجود نزد “ارسطو” رو به رو شد و نویسنده و ارسطو را همنوا با خود دید. برنتانو در این کتاب این پرسش را مطرح می­کند که وجود چیست که در هر مقوله­ای به شکل همان مقوله خود را نشان می­دهد؟ وجود چیست که با جوهر، جوهر است و با عرض، عرض؟ مطالعه این کتاب، طلب همیشگی هیدگر برای پرسش از وجود را بنا نهاد. این پرسش، پرسش همیشگی هیدگر است که در تمام مراحل رشد اندیشه او همچنان پا برجاست. وی همچنین، در مقدمۀ کتاب معروف خویش Being and Time، به این نکته اشاره می­کند که فلاسفۀ یونان قدیم، پرسش از معنای هستی را به صورت مساله­ای فلسفی مورد توجّه قرار می­دادند و در پی درک حقیقت هستی بر می­آمدند؛ اما از زمان ارسطو تا به حال،  فلسفه این پرسش اصلی را مغفول نهاده و به جای تلاش برای درک هستی به فهم هست­ها رو آورده است. از نظر او هستی موجودات، خود وجودی از وجودات و در عرض سایر موجودات نیست، بلکه هر جا چیزی هست، هستی هست. ما مستقلاً نمی­توانیم با هستی مواجه شویم و آن را بشناسیم، بلکه از آنجا که هستی، خصیصه­ی دیگر وجودات امکانی است، باید از طریق استنطاق، هستی را آشکار و فاش نمود. در واقع هیدگر، کتابِ هستی و زمان را با عبارت حیرت­ انگیزی از افلاطون آغاز می­کند. آن­چه پیداست آن است که هر چند باشد از دیر باز شما هرگاه لفظ هستنده را به کار می­بردید با آن­چه از این لفظ مراد می­کنید آشنا بوده­اید. ولی ما که می­پنداشتیم که این لفظ را می­فهمیم اکنون گیج شده­ایم.

هیدگر در نظریه وجودشناختی ِ خویش ضمن انتقاد از تئوری ِ کثرت ِ وجود ارسطو، اندیشه­اش را به سمت افلاطون ارجاع می دهد و مانندِ او فهمِ وجود را درگرو اندیشیدن به عدم می­داند. در واقع پژوهش درباره­ی عدم را اصلی­ترین وظیفه “متافیزیک” تلقی می­کند. لیکن عدم در اندیشه هیدگر هم سنگ ِدیدگاه ِ هگل نسبت به عدم می­باشد؛ که می­گوید “وجود ِ محض و عدم ِمحض در واقع یکی هستند”. دراندیشه هیدگر عدم خودش موجود یا شئی درکنار ِسایر موجودات یا اشیاء تلقی نمی­شود، بلکه بسان ِیک وجود یعنی به سان “چیزی که موجودات را به منزله موجود تعیُّن می­بخشد و بر مبنای آن موجودات پیشاپیش فهم می‌شوند”.

بدین­ترتیب، فیلسوفان پس از افلاطون، پیش داوری­های خاصی از هستی داشتند و آن را عام­ترین مفهوم و غیرقابل تعریف و بدیهی می­شمردند و بر اساس این سه خصلت، دیگر به هستی به منزلۀ مسألۀ­ای فلسفی نمی­نگریستند. البته، هیدگر بر آن است که غیرقابل تعریف بودن و عمومیّت این مفهوم، مانع از آن نیست که ما در جستجوی درک حقیقت آن برآییم. بلکه، وی هدف فلسفۀ راستین و حقیقی را پاسخ به پرسش از معنای هستی می­داند. در نظر وی، فلسفه باید راهی به سوی قاعده­مند کردن این پرسش و جستجوی معنای هستی بیابد.

در حالیکه هدف اصلی تأمل فلسفی هیدگر، شناخت حقیقت هستی است. یعنی هدفی هستی­شناسانه دارد. وی برخلاف عالمان هرمنوتیک پیش از خود، به دنبال متدولوژی و ارائۀ روش نوی برای درک و یا تنقیح و پالایش شیوه­های موجودی برای فهم متن یا علوم انسانی نیست. او هرمنوتیک را از سطح معرفت­شناسی و روش­شناسی به سطح فلسفه ارتقاء می­دهد و آن را نوعی پدیدارشناسی و فلسفه می­داند.

هدف اصلی هیدگر از تحلیل انسان کشف معنای وجوداست. دغدغه اصلی او این است که به معنا و مفهوم اصلی وجودی که در طول تاریخ فلسفه یعنی از افلاطون تا نیچه با موجود آمیخته شده، دست یابد، اما هر زمانی که ما از وجود سخن گفته­ایم به موجودات اشاره کرده­ایم و این امر ما را از رسیدن به حقیقت وجود باز داشته است هیدگر از این امر نتیجه می­گیرد که کشف حقیقت وجود به این صورت امکان­پذیر نیست. یعنی نمی­تواند متعلق تفکّر ما قرار بگیرد زیرا هر شیء و در هر وجود داشتنی، وجود مدخلیّت دارد. انسان به این صورت از دستیابی به حقیقت وجود عاجز است اما یک برتری و امتیاز برای رسیدن به وجود دارد که می­تواند او را در رسیدن به آن کمک کند و آن تفکر و اندیشیدن به وجود، وجود موجودات و اشیایی است که هر کدام به نحوی اشاره به وجود دارند و از او سخن می­گویند.

هیدگر معتقد است که در طول ۲۵۰۰ سال گذشته و از عصر افلاطون بدین­سو، مسئله­ی هیدگر را می­توان نوعی اگزیستانسیالیست دانست زیرا او از زبانی بهره می­گیرد که حکایت‌گر این امر است که دازاین اصیل فردی خواهد بود که خویشتن را از “آنها” جدا ساخته و هویّت اصیلی را برای خود شکل می­دهد. وی، تاکید دارد که قصد وی توصیف اوصاف یا ویژگی­هایی از یک انسان نیست، بلکه او درصدد بیان ساختارهای بنیادی نحوه هستی خاص آدمی “اگزیستانس” است (Heidegger,1926p.2). شاید بتوان گفت با گذشت نزدیک به ۲۵۰۰ سال از تاریخ این مباحث، هنوز در این باره کام هیچ فیلسوفی بر نیامده است. این وصف فیلسوفانی همچنان در تلاش بوده­اند تا شاید از این راز پرده بر­گیرند. افلاطون از مهمترین فلاسفه و پیشتاز آنان است که در این مسیر کوشش­های فراوان نموده است. البته طرح مسئله وجود به پیش از افلاطون می­رسد. به این­ صورت، ویژگی عمدۀ دازاین، فهم پیشینی او از وجود است که نحوۀ خاص وجود او یعنی اگزیستانس یا چنان­ که هیدگر بعدها اشاره می­کند. “برون- ایستی”[۱] بر بنیاد آن ممکن می­شود. اما فهم وجود از یکدیگر به ویژگی­های انسان وابسته است. چون تنها انسان موجودی است که می­تواند از موجودات فراتر رود و به درک وجود نائل آید.

[۱] Ek-sistenz