توضیحات

جهت دانلود فایل پی دی اف خلاصه کتاب، بر روی لینک زیر کلیک نمایید.

M108_Abstract

سخن مولف

به جرات می‌توان گفت که موضوع هسته‌ای ایران طی ۱۴ سال گذشته و در بعد سیاست خارجی، نوک پیکان بسیاری از تقابلات بین این کشور و برخی کشورهای غربی در عرصه‌ی بین‌المللی بوده که لاجرم در بعد داخلی نیز تاثیرات زیادی بر نظام، مردم و معیشت آنان گذارده است.

یکی از مهمترین چالش‌های فراروی ایران در طول سال‌های اخیر متقاعدکردن کشورهای مخالف با برنامه‌ی هسته‌ای این کشور مبنی بر صلح‌آمیز بودن فرآیند تکنولوژیکی اتمی‌اش بوده است، که در این مدت هزینه‌های فراوانی را نیز در جهت حفظ دانش بومی هسته‌ای خود پرداخت کرده و غرب نیز تقریبا از هیچ ترفندی علیه این کشور جهت متوقف کردن پیشرفت‌های متعدد هسته‌ایش فروگذار نکرده است. با این همه پس از عدم توفیقات درخور توجه، غرب تنها گزینه‌ی موجود بر روی میز را مذاکره دید. پس از ۱۲ سال کش و قوس‌های فراوان و ۲۲ ماه مذاکرات خسته کننده و پر چالش، سرانجام در روزسه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) درهتل کوبورگ وین- اتریش-ایران و گروه ۱+۵ (شامل چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، ایالات متحده و آلمان)، به توافقی موسوم به برجام- برنامه (طرح)‌ جامع اقدام مشترک (Joint Comprehensive Plan of Action) دست یافتند تا با امید به سازوکار موجود در این سند، ایران بتواند حسن نیت خود را به دنیا نشان دهد و غرب نیز به اهداف خود در رابطه با مسئله اتمی ایران دست یابد.

البته برجام اولین و تنها توافق منعقد شده بین ایران و غرب در رابطه با موضوع هسته‌ای نبوده است. در همان سال‌های ابتدایی مناقشه هسته‌ای ایران، ۳ کشور اروپایی طی دو توافق «سعدآباد» و «پاریس» تعهداتی را در قبال تعلیق تمامی فعالیت‌های مراکز هسته‌ای ایران پذیرفتند که متاسفانه در ادامه به هیچ‌یک از تعهداتشان عمل نکردند. به‌گونه‌ای که آقای حسن روحانی طی نامه‌ای در سال۱۳۸۴ به البرادعی (رئیس وقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) شکایت خود را از عدم اجرای تعهدات کشورهای طرف مذاکره اعلام کرد.

اما برجام برخلاف دو توافق نام برده، یک توافق بین‌المللی است که بسیاری از کشورهای دنیا در تصویب این سند و ضمایم آن (قطعنامه ۲۲۳۱) نقش مستقیم و یا غیر مستقیم داشته‌اند. به همین خاطر احتمال اینکه کشورهای غربی طرف مذاکره، قصد برهم‌زدن و بدعهدی در اجرای تعهداتشان را داشته باشند، دست کم در چند ماه ابتدایی پس از توافق، به حداقل رسیده است. لازم به توضیح است که وقتی صحبت از «صحنه‌ی بین‌الملل» می‌شود، منظور همه کشورهای دنیا نیستند چراکه عمدتا جامعه جهانی به کشورهای غربی و بخصوص آمریکا و چند کشور هم‌پیمان خود تعریف و محدود می‌شود. این در حالی ا‌ست که اساسا نقش تعیین کننده‌ای برای دیگر کشورها وجود ندارد و نظر آنها در اغلب موارد آنطور که باید لحاظ نمی‌شود. البته با وجود بین‌المللی بودن این سند، همچنان راه‌های زیادی برای طفره رفتن غرب از عمل به تعهداتش منطبق با برجام، وجود دارد که مهم‌ترین آن، وجود خلاءهایی است که در دل این سند نهفته است که غرب با بهره‌برداری از آنها می‌تواند فشارهای زیادی را ضد جمهوری اسلامی ایران اعمال کند.

ما نیز به‌منظور بررسی و تحلیل زوایای پنهان موجود در سند برجام که به واقع یکی از پیچیده‌ترین و سنگین‌ترین توافقات آمریکا و غرب پس از جنگ دوم جهانی بوده است، برآن شدیم تا به بیان ضعف‌‌ها و قوت‌های موجود در آن بپردازیم.

در واقع کتاب پیش رو تحلیلی موشکافانه از توافق اخیر هسته‌ای وین (برجام) است که در اختیار علاقه‌مندان و صاحب‌نظران عرصه‌ی دشمن‌شناسی و علوم استراتژیک قرار می‌گیرد. این تحلیل با نگاهی خرد و در عین حال با رویکردی کلان‌نگرانه و با اتکا به اسناد و مدارک متعدد تاریخی، به نوعی حقایق موجود در توافق و ضمائم آن را بازگو کرده و برآیندی گام به گام در ۳ ضلع: ۱-سرمایه‌ها و داشته‌های هسته‌ای ۲- داده‌ها و ۳- ستانده‌ها ارائه می‌دهد. از این رو خواننده‌ی گرامی با مطالعه‌ی آن، علاوه بر پی بردن به اهمیت مذاکرات، بر اهمیت مقوله‌ی دشمن‌شناسی نیز وقوف می‌یابد.

شاید بسیاری از افراد با شنیدن واژه‌ی «دانش دشمن‌شناسی» (enemylogist) بی‌درنگ برخی رشته‌های خاص علوم انسانی مانند علوم سیاسی، جامعه شناسی و… را متصور شوند اما در بیانی کامل‌تر باید گفت، در این دانش (که یکی از دو زیر شاخه‌ی آخرالزمان‌شناسی ا‌ست) فرد باید در علوم متعددی منجمله سیاست، اقتصاد، رسانه، جامعه‌شناسی، تاریخ ادیان، مطالعات فرهنگی، علوم استراتژیک و…- به طور همه جانبه‌ای- دارای مطالعات گسترده باشد. نکته‌ای که شاید کمی عجیب و البته مهم به‌نظر برسد، این است که در کشورهای اروپایی و بخصوص ایالات‌متحده آمریکا بیش از ۱۵۰ سال است دانشجویانی در عرصه‌ی آخرالزمان‌شناسی (Apocalyptist) در مقاطع مختلف و حتی در سطوح عالی کارشناسی‌ارشد و دکتری تربیت می‌شوند که بر اساس آخرین آمارها، امروزه بیش از ۲۵۷ کالج و دانشگاه در سراسر دنیای غرب در این زمینه فعالیت می‌کنند با این وجود در ایران که با انقلاب اسلامی در سال ۵۷، داعیه‌دار رسیدن به حکومت مهدی موعود^(عج) شده است، این رشته در مراکز آموزشی و پژوهشی کشور وجود نداشته و تدریس نیز نمی‌شود!

به منظور طرح‌ریزی استراتژی مناسب در مواجهه با دشمن در اولین گام باید به شناسایی صحیح و واقعی از دشمن دست یافت. از این رو مبحث مهم دشمن‌شناسی در طول ادوار مختلف و بخصوص در شرایط فعلی دنیا که اصل تنازع بقاء بر حوزه‌های مختلف آن حاکم است، اصلی بسیار مهم و استراتژیک محسوب می‌شود.

با این همه شناسایی دشمن به تنهایی نمی‌تواند ما را از آسیب‌ها و مکایدش در امان نگاه دارد از این رو لازم است تا در قدم دوم به نوع و طرز تفکر دشمن آگاهی یافت و دکترین او را به خوبی تبیین نمود. لزوم شناخت دکترین دشمن از این جهت حائز اهمیت است که در قدم بعدی به درک درست و صحیح ما از نوع تفکر دشمن در رابطه با خود، کمک می‌کند. بنابراین در این گام از شناخت دشمن لازم است تا اندیشه‌ی او در رابطه با خود مورد واکاوی و تحلیل قرار گیرد. آگاهی از اینکه دشمن درباره‌ی ما چگونه می‌اندیشد و از ما چه ویژگی‌هایی در ذهن دارد، می‌تواند به ما در طرح‌ریزی‌های استراتژیک جهت مقابله با سیاست‌های او کمک شایانی نماید.

طبیعی ا‌ست که دشمن همواره به دنبال نابودی جریان حق بوده فلذا درصدد است تا با شناخت دقیق از جبهه‌ی حق اهداف خاصی را در مسیر نیل به هدف کلان خود پیگیری نماید بنابراین لازم است تا در قدم آخر در مسیر شناخت همه‌جانبه‌ی دشمن از اهداف و نیات او در قبال خود آگاه شویم.

از این رو سعی شده است تا سند برجام با نگاهی استراتژیک و دشمن‌شناسانه و صرفا از دریچه خطوط قرمز رهبر معظم انقلاب اسلامی که شاخص مهم و مبنایی دراین کتاب به شمار می‌آید، مورد بررسی قرار گرفته شود. طبیعتا بررسی ابعاد دیگر برجام مانند بعد حقوقی و… برعهده‌ی متخصصین حوزه‌های مربوطه می‌باشد.

همانطور که مشخص شد کتاب حاضر دارای ۳ ضلع کلی و مهم است اما از آنجایی که هر فرآیندی فرجامی دارد، لذا وجود ضلع چهارم در بررسی این سند لازم و ضروری خواهد بود تا فرجام برجام نمایان شود؛ که آیا برجام با خطوط قرمز نظام و رهبری هم‌سو و هماهنگ بوده یا اینکه با مبانی ترسیمی از سوی ایشان زاویه دارد؛ اگر ناهمسو بوده، میزان آن چقدر است و اینکه آیا برجام یک پیروزی به شمار می‌آید یا یک شکست و… به سوالاتی ازاین دست در فصول مختلف پاسخ داده خواهد شد.